Oficjalna strona Gminy Długosiadło

>>Link do strony<<

Gmina Długosiodło leży w północno - wschodniej części Puszczy Białej. Obejmuje 16745 ha powiatu wyszkowskiego, liczy 8.300 mieszkańców. Od Wyszkowa oddalona jest o ok. 20 km, od Warszawy prawie 80 km. 85% powierzchni gminy to tereny rolnicze. Jedynym większym zakładem przemysłowym jest tartak w Przetyczy.

        Długosiodło otoczone jest pięknymi lasami, które stały się atrakcją wypoczynkową dla mieszkańców większych miast, lubiących spacery, zbieranie grzybów i jagód, których na tym terenie nie brakuje. Centrum wypoczynkowe znajduje się na obrzeżach gminy, w pięknej, gęsto otoczonej drzewami dolinie Narwi. Wiele działek letniskowych znajduje się w Ostrymkole Dworskim, Nowej Wsi i Grądach Zalewnych. Przedwojenną miejscowością letniskową było Bosewo, gdzie dawniej przebiegała kolej. W Pecynie na zagospodarowanie czeka dawny budynek szkolny i przyległe do niego 65 arów działki. Nad wpadającą do Narwi rzeką Ostrówek znajduje się Małaszek, słynący z potężnej osady ptactwa.

        W ogromnych lasach Puszczy Białej żyje kilka gatunków zwierząt, m.in. dziki, jelenie, daniele, zające, a nawet łosie.

        Siedziba gminy – Długosiodło - oddalona jest od Wyszkowa o 24 km. Wbrew pozorom nazwa nie pochodzi od rzekomego kształtu miejscowości - wydłużonego siodła, lecz zestawienia: długie osiedle.

        Życie Długosiodła koncentruje się wokół ulic: Szkolnej, Dąbrowszczaków, Tadeusza Kościuszki i Poniatowskiego. Schodzą się one na rynku, którego punktem centralnym jest pomnik Tadeusza Kościuszki i… przystanek autobusowy. Przez Długosiodło przepływa niewielka rzeczka Wymakracz, dziś przypomina strumyk. Między wsiami Ruda i Grądy Szlacheckie uchodzi do Narwi. Wymakracz od źródła do ujścia ma 48km, po drodze przepływa także przez Pecynę Nową. Spotykane są tu również tzw. oczka wodne – małe zagłębienia polodowcowe wypełnione wodą oraz niewielkie leśne bagienka obfitujące w rzadkie gatunki fauny i flory.

        Długosiodło powstało prawie 800 lat temu. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1203 r., kiedy to książę Konrad Mazowiecki podarował wieś biskupowi płockiemu Gunterowi. Już w czasach piastowskich były to tereny niebezpieczne. Długosiodło plądrowali m.in. Litwini. W 1481r. pobudowano w Długosiodle pierwszy kościół i zasadzono dąb Jana. W 1630r. Długosiodło i okolicę nawiedziła zaraza, jednak – według ówczesnych – modlitwy do św. Rocha o wstawiennictwo odwróciły „morowe powietrze”. Społeczeństwo ufundowało wówczas figurę św. Rocha, której graficzny wizerunek widnieje w herbie Długosiodła. Wkrótce św. Roch został patronem parafii.

        W rejonie Długosiodła szerokim echem odbiło się powstanie kościuszkowskie (1794r.) Wzięły w nim udział setki chłopów. W 1854r. założono cmentarz grzebalny. Kilka lat później zbudowano pierwszy, drewniany budynek szkolny. W 1912r. ukończono budowę i poświęcono nowy, murowany, neogotycki kościół, który służy parafianom do dnia dzisiejszego.

        Podczas II wojny światowej mieszkańcy Długosiodła przeżyli wiele tragedii. Upamiętniają te czasy liczne pomniki. W 1977r. na rynku odsłonięto pomnik Tadeusza Kościuszki na koniu z szablą. Na cokole widnieje napis: „Tadeuszowi Kościuszce Naczelnikowi Narodu, Bojownikowi o postęp społeczny i wolność Ojczyzny – społeczeństwo Długosiodła”. Dziś pomnik, usytuowany w centrum Długosiodła, jest ulubionym miejscem spotkań młodzieży.

• Najbardziej malowniczym miejscem jest dolina Narwi, gęsto otoczona lasami iglastymi.
• Warto zobaczyć również Wymakracz -najlepiej ze starego, drewnianego mostka, znajdującego się w Długosiodle, niedaleko ul. Szkolnej.
• Całe Długosiodło i okolice widoczne są z wieży obserwacyjnej zbudowanej w ramach przygotowań Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej.

• Cmentarz parafialny, a na nim m.in.:
  • groby żołnierzy z kampanii wrześniowej1939r. oraz pomordowanych w latach okupacji 1939 – 1945
  • nagrobek Franciszka Jakackiego zm. 1862r. - wykonany z piaskowca w formie arkady wspartej na filarkach z rzeźbą Chrystusa u słupa.
• Kościół parafialny wybudowany w 1912 r. przetrwał dwie wojny światowe i nawałę bolszewicką. Obok kościoła znajduje się ponad 500-letni dąb Jan i zabytkowy budynek dawnej kostnicy. Na ścianie kościoła znajduje się tablica odsłonięta w 1993r. Poświęcona jest żołnierzom poległym w czasie operacji „Burza” w Puszczy Białej w 1944r. Obok głównego wejścia do kościoła znajduje się „Krzyż Puszczy Białej”, który ufundowano w hołdzie żołnierzom Polski Podziemnej walczącym w latach II wojny światowej i wszystkim, którzy polegli za Ojczyznę w 800 – letnich dziejach Długosiodła.
• Pomnik Tadeusza Kościuszki na rynku Długosiodła.
• Pomnik ku czci pomordowanych 29 lutego 1944r., który znajduje się przy budynku szkoły podstawowej. W 1944r. Niemcy przeprowadzili blokadę Długosiodła, rozciągając pierścień obławy w pobliżu miejscowości: Bosewo Nowe, Kornaciska, Przetycz, Chorchosy i Pecyna Nowa. W czasie akcji terrorystycznej na szkolny plac spędzono ok. 300 osób schwytanych w Długosiodle i okolicy. Na miejscu zamordowano 9 mężczyzn, pozostałych wywieziono do obozów.
• Gminny Ośrodek Zdrowia, będący jednocześnie Pomnikiem Zwycięstwa

• Festyn gminny - zawsze w pierwszą niedzielę wakacji.
• „Bieg gwiaździsty”, organizowany we wrześniu przez Urząd Gminy, szkoły i Fundację Kultury „Wyzwolenie”. Bieg upamiętnia miejsca pamięci narodowej.
• Odpust parafialny na św. Rocha – w pierwszą niedzielę po 16 sierpnia.
• Gminne rozgrywki sportowe dla dzieci, młodzieży i dorosłych.

Bosewo Stare: Łowisko ryb (stawy) – A. Piwek, ul. Rzeczna 8. Od zmierzchu do świtu można nie tylko łowić ryby, ale także przejechać się bryczką, rozpalić ognisko lub grilla. Stawy otoczone są lasem.

• Lipniak Majorat, Małaszek i Plewki – wsie położone ok. 5 km od Długosiodła, ukryte w lasach. To miejsca uświęcone krwią 448 osób cywilnych zamordowanych przez Wehrmacht w 1944r. w odwecie za działania bojowe AK pod Jarząbką i Pecynką. Akcję ludobójczą w Lipniaku Majoracie przeprowadzono 2 września 1944r. Obok pomnika znajduje się 16 krzyży, a na każdym z nich napis: 26 nieznanych ofiar terroru hitlerowskiego.                                                    Oprócz 11 osób rozstrzelanych przez Niemców w 1944 roku, w Plewkach w wyniku akcji UB został zastrzelony 17 października 1946 roku Czesław Ziemski pseudonim "Szary", żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych, lat 22.

W Małaszku znajduje się płyta pamiątkowa z napisem: „W hołdzie zamordowanym przez hitlerowców 31. 08.1944 mieszkańcom Małaszka – Społeczeństwo gminy Długosiodło”.

Natomiast w pobliskich Plewkach hitlerowcy rozstrzelali 11 osób: Bronisława Grabowskiego – mieszkańca wsi Plewki i Stanisława Średzińskiego – mieszkańca wsi Przedświt oraz 9 uciekinierów o nieznanych nazwiskach. Na śródleśnym gościńcu Długosiodło – Plewki rozstrzelano co najmniej 30 osób. O tych tragicznych wydarzeniach opowiada Mieczysław Bartniczak w książce „Lipniak – Majorat oskarża i przypomina – 2 IX 1944”.

• Pecynka. Zbrodnie w Lipniaku Majoracie, Małaszku i Plewkach były odwetem hitlerowców za udział mieszkańców w bitwie pod Pecynką 31 sierpnia 1944r. Zginęło tam ok. 60 żołnierzy AK. W pobliżu nadleśnictwa Niemcy rozstrzelali 14 wziętych do niewoli partyzantów. Jednak już 3 września Pecynka została wyzwolona spod okupacji. Każdego roku na przełomie sierpnia i września w Lipniaku Majoracie odbywają się uroczystości rocznicowe. Biorą w nich udział żyjący jeszcze żołnierze II wojny światowej.
• Sieczychy, ok. 18 km od Wyszkowa. Miejsce jednej z najbardziej znanych akcji Szarych Szeregów, w której zginął dowódca warszawskich Grup Szturmowych hm. ppor. Tadeusz Zawadzki „Zośka”. Był jedynym poległym w akcji, która została przeprowadzona 20 sierpnia 1943r. W miejscu jego śmierci (na szkolnym placu) znajduje się dziś pomnik. W maju każdego roku przy pomniku gromadzą się koledzy „Zośki” z Szarych Szeregów oraz harcerze z Hufca ZHP Rój Promienistych im. Tadeusza Zawadzkiego „Zośki” w Wyszkowie. Wydarzeniom w Sieczychach poświęcona jest książeczka uczestnika akcji Radosława Rytla zatytułowana „Strzały w Sieczychach”.

Grądy Szlacheckie: Wieś leży w Dolinie Dolnej Narwi, nad starorzeczem, tzw. Starą Narwią oraz jej dopływami: Kabatem i Wymakraczem. Dawniej była miejscowością szlachecką. Nazwa pochodzi od pospolitego rzeczownika ‘grąd’, oznaczającego miejsce wyniosłe i suche wśród terenów podmokłych, lecz czasem zalewane przez powódź. Dziś - miejscowość rolnicza o charakterze letniskowym.

Jaszczułty: Wieś na Międzyrzeczu Łomżyńskim, niedaleko od linii kolejowej Tłuszcz – Wyszków – Ostrołęka i stacji PKP Dalekie. Otaczają ją piękne lasy sosnowe. Geografowie zaliczają ją do Wysoczyzny Wyszkowskiej. Była jedną z wsi Puszczy Białej najsilniej związanych z gospodarką leśną. Jeszcze na początku XIXw. bory niepodzielnie okalały Jaszczułty, a na południe od zabudowy znajdowały się budy smolarzy.
Okoliczni chłopi wykazali szczególną aktywność podczas Powstania Styczniowego w 1863r. W tym czasie w Jaszczułtach osiedlił się jeden z przywódców powstania pułkownik Zygmunt Padlewski, co zachęcało chłopów do udziału w walkach. Wyrazem ich patriotyzmu był udział w bitwie pod Nagoszewem 3 czerwca 1863r. Chłopi podpalali własne zagrody, w których nieprzyjaciel zajął stanowiska obronne. Bohaterscy rolnicy zginęli w płomieniach. Straty nieprzyjaciela wyniosły ok. 500 zabitych, po stronie polskiej zginęło ok. 110 powstańców.

Przetycz: Osada stacyjna. Miejscowość położona 3 km od Długosiodła, przy linii kolejowej Tłuszcz – Wyszków – Ostrołęka. Kolej tę zbudowano w 1897r., a zelektryzowano w 1985r. Okolica lesista, teren urozmaicają malownicze wydmy porośnięte lasem sosnowym. Na zachód od osady - szeroka pradolina dawnej Narwi. Uczeni twierdzą, że niegdyś wielkim zakolem płynęła tamtędy rzeka, która sięgała do Prabut i Sieczych. Obok stacji i torów składy drewna świadczą o istnieniu tu tartaku (podobnie jak w Dalekim). Według tradycji nazwa wsi pochodzi od czasownika ’utyć’, ‘przetyć’. Miało temu służyć zdrowe, suche powietrze. Już przed II wojną światową miejscowość była letniskiem.

Pomniki przyrody: Dąb szypułkowy „Jan” – od 1481r. stoi na przykościelnym placu. Zasadzono go w czasie budowy pierwszej kaplicy tamtejszej parafii pod wezwaniem św. Jana Baptysty.

Bibliografia: Wincenty Szydlik, Robert Szydlik, Długosiodło, 800 lat z dziejów i kultury (1203 - 2003), Długosiodło 1999/ 2000